Уводзіны 5
Глава 1. Развіццё мовы і маўлення – асноўная ідэя школьнага курса беларускай мовы 7
1.1 Арганізацыя аналітыка-сінтэтычнай моўнай і практычнай маўленчай дзейнасці вучняў на ўроках беларускай мовы 7
1.2 Асноўныя метадычныя прынцыпы і падыходы да развіцця мовы і маўлення 11
Глава 2. Сачыненне як сродак развіцця маўленчых здольнасцей вучняў на ўроках беларускай мовы 19
2.1 Аналіз праграм па беларускай мове для сярэдняй школы 19
2.2 Асаблівасці арганізацыі і правяденне сачыненняў розных відаў 22
2.3 Сачыненне як важны від практыкавання па развіцці звязнай мовы вучняў 43
Заключэнне 45
Спіс выкарыстаных крыніц 46
ДАДАТКІ 48
Такім чынам, школьнае сачыненне – гэта такі від працы па развіцці звязнай мовы вучняў, які прадугледжвае творчы, самастойны выклад вучнямі сваіх думак, пачуццяў, занясенні чагосьці свайго, асабістага ў тэкст. Гэты від працы патрабуе ад школьнікаў кіравання сваёй інтэлектуальнай дзейнасцю, высокай напругі ўсіх яго разумовых сіл. Гэта комплекс складаных дзеянняў, які патрабуе падрыхтоўку матэрыялу, яго сістэматызацыю, абдумванне кампазіцыі і плану апавядання ці сачынення, вызначэнне лагічных сувязяў, выбару слоў, фразеалагізмаў, словазлучэнняў, складанне сказаў і сувязі паміж імі, праверку арфаграфіі.
Сачыненне як від маўленчай дзейнасці, з'яўляецца самай высокай ступенню у навучанні роднай мове і выступае як сінтэз усіх граматычных, лексічных, сінтаксічных, арфаграфічных ведаў. Пісаць сачыненне – гэта значыць, уменне будаваць лагічна, вобразна, пераканаўча выкладаць свае думкі, у адпаведнасці з тэмай, задумай. У сувязі з гэтым да праблемы напісання сачыненняў звяртаўся ў сваіх працах напачатку ХХ стагоддзі рускі навуковы лінгвіст А. В. Міртаў, які паказваў на тое, што сачыненне -- гэта не толькі развіццё фантазіі, але і навучанне правільна, сціслаа і граматна выражаць свае думкі. Навуковец называе сачыненне «найкаштоўнейшым відам практыкавання для развіцця розуму і маўлення» [16, c.26].
1. Адукацыйны стандарт вучэбнага прадмета «Беларуская мова” (і–хі класы)
2. Белобрыкина, О. А. Речь и общение / О. А. Белобрыкина. – Ярославль: Академия развития, 1998. – 240 с.
3. Валочка, Г. М. Пытанні развіцця звязнага маўлення вучняў у праграмах па беларускай мове: Метадалагічныя і метадычныя аспекты выкладання мовы і літаратуры ў школе і ВНУ / Г. М. Валочка. – Мінск: БДУ, 2002. – 95 с.
4. Варановіч, З. Б. Развіццё мовы вучняў: тэматычны даведнік-дапаможнік для настаўнікаў беларускай мовы (V – XI класы) і ВНУ / З. Б. Варановіч. – Гродна: Ілюшы, 1997. –112 с.
5. Васюковіч, Л. С. Методыка выкладання беларускай мовы ў сярэдняй школе. Практыкум / Л. С. Васюковіч, М. Г. Яленскі. – Мінск: Універсітэцкае, 1999. – 176 с.
6. Грыцкевіч, С. Л. Тэкст як крыніца пазнання, прадмет вывучэння, дыдактычны сродак / С. Л. Грыцкевіч. – Мінск: Народная асвета, 1994. – 78 с.
7. Грыцкевіч, С. Л. Фарміраванне камунікацыйных навыкаў на матэрыяле тэксту / С. Л. Грыцкевіч // Роднае слова. - 2002. - №2. - С. 67 - 73.
8. Лаўрэль, Я. М. Падрыхтоўка да сачынення-апісання знешнасці чалавека, 7 клас // Роднае слова, 1994. № . С. 31-36.
9. Ляшчынская, В. А. Методыка выкладання беларускай мовы. Задачы і практыкаванні / В. А. Васюковіч. - Мінск: Вышэйшая школа, 1998. – 190 с.
10. Ляшук, В. Я. Урокі навучання сачыненням тыпу разважання / Методыка выкладання беларускай літаратуры: Вучэбны дапаможнік / Мінск, 2002. С. 302-326.
11. Побединская, Л. М. Упражнения при подготовке к сочинению / Л. М. Побединская. // Начальная школа. – № 6. – 1987. – С. 23-24.
12. Праграма сярэдняй агульнаадукацыйнай школы з беларускай і рускай мовамі навучання. Беларуская мова V – XI. – Мінск: НМ Цэнтр, 2003.
13. Протчанка, В. У. Актуальныя праблемы тэорыі і практыкі навучання беларускай мове / В. У. Протчанка. – Мінск: НІА, 2001. – 212 с.
14. Протчанка, В. У. Рэфармаванне адукацыі і мовы / В. У. Протчанка // Беларуская мова і літаратура. - 1997. - №8. - С. 3 - 12.
15. Цікоцкі, М. Я. Стылістыка беларускай мовы: вучэбны дапаможнік для факультэта журналістыкі / М. Я. Цікоцкі. – Мінск: Універсітэцкае, 1995. – 294с.
16. Шанько, А. П. Методыка выкладання беларускай мовы ў пачатковых класах: Вучэб. дапаможнік для фак. педагогікі і методыкі пачатковага навучання пед. ін-таў/ пад рэд. А. П. Шанько – Мн. Выш. шк, 1986. – 408с.
17. Яленскі, М. Г. Методыка выкладання беларускай мовы: вучэб. дапам. для студэнтаў філал. спецыяльнасцей устаноў, якія забяспечваюць атрыманне выш. адукацыі / М. Г. Яленскі [і інш]; пад рэд. М. Г. Яленскага. – Мінск: Адукацыя і выхаванне, 2007. – 448с.
18. Яленскі, М. Г. Навучанне роднай мове на аснове суразмоўніцтва / М. Г. Яленскі // Пачатковая школа. – 2000. - №7. – С. 11 - 13.
