РЭФЕРАТ 3
УВОДЗІНЫ 4
ГЛАВА 1. ТЭРМІНАЛАГІЧНАЯ БАЗА ДАСЛЕДАВАННЯ 7
1.1 Падыходы да вызначэння моўнай карціны свету 7
1.2 Паняцце аб канцэпце і яго нацыянальна-культурная спецыфіка 12
1.3 Структура канцэпта 17
1.4 Метады даследавання канцэптаў 20
Вывады 24
ГЛАВА 2. АНАЛІЗ СРОДКАЎ ВЕРБАЛІЗАЦЫІ КАНЦЭПТА «ГАСЦІННАСЦЬ» У БЕЛАРУСКАЙ І НЯМЕЦКАЙ МОВАХ 25
2.1 Сродкі вербалізацыі канцэпта 25
2.2 Змястоўны аб'ём паняцця “гасціннасць” 29
2.3 Вербалізацыя канцэпта “гасціннасць” у беларускай і нямецкай мовах 33
2.3.1 Вербалізацыя канцэпта “гасціннасць” у нямецкай мове 36
2.3.2 Вербалізацыя канцэпта “гасціннасць” у беларускай мове 40
Вывады 47
ЗАКЛЮЧЭННЕ 49
СПІС ВЫКАРЫСТАНАЙ ЛІТАРАТУРЫ 51
ДАДАТАК 55
Пры аналізе дадзенай дыпломнай работы былі вырашыны пастаўленыя задачы і зроблены наступныя высновы:
Лінгвакультуролагі вывучаюць мовы неадрыўна ад культурных з’яў, этнічных асаблівасцей, кагнітыўных працэсаў. У рамках лінгвакульуралогіі і было ўведзена паняцце “моўная карціна света”. Яна ўяўляе сабой сукупнасць уяўленняў пра свет, які склаўся ў свядомасці асобнага моўнага калектыву за час свайго існавання і мае адлюстраванне ў моўных структурах.
Асноўнай адзінкай, якой карыстаецца лінгвакультуралогія, выступае паняцце «канцэпт». Канцэпт – гэта адзінка калектыўных ведаў, якая мае моўнае выяўленне і адзначана лінгвакультурнай спецыфікай. Галоўнае ў канцэпце – мнагамернасць і цэласнасць сэнсу, якая існуе непарыўна ў культурна-гістарычнай прасторы, што дазваляе праводзіць культурную паралель з адной прадметнай вобласці ў другую.
Беларуская гасціннасць склалася пад уплывам тыповых рысаў нашага нацыянальнага характару (таварыскасць, адкрытасць, цярплівасць, таелрантнасць) [2, c. 20].
Для аналізу тэкстаў мастацкай літаратуры выбраны мастацкія творы адпаведна на беларускай і нямецкай мове аднолькавага стылю і жанру, а менавіта – класічная мастацкая літаратура (аповесць У. Караткевіча «Дзікае паляванне караля Стаха», дзве аповесці Томаса Манна “Der Kleine Herr Friedemann” и “Der Tod In Venedig»).
Несупадзенне колькасных і якасных характарыстык канцэпта ў параўноўваных мовах не з’яўляецца сведчаннем меншай каштоўнасці адносін гасціннасці для нямецкай лінгвакультуры ў параўнанні з беларускай або іх глыбінным адрозненнем.
У выніках працы праглядаецца прыклад несупадзення спосабу фіксацыі каштоўнасцяў гасціннасці на моўным ўзроўні. У ходзе даследвання мы вызначылі асноўныя падыходы да вызначэння моўнай карціны свету, канцэпта, вызначылі змест паняцця «гасціннасць», прааналізіравалі сродкі вербалізацыі канцэпта «гасціннасць» у беларускай і нямецкай мовах на прыкладзе аповесцяў.
У доследным матэрыяле было выяўлена больш агульных адзінак і характарыстык для двух моў, чым спецыфічных. Амаль усе характэрныя рысы вербалізаціі канцэпта з'яўляюцца універсальнымі для беларускай і нямецкай моў. Але беларуская культура, калі рабіць вывады на аснове даследаваных тэкстаў, больш склонна да праяўлення гасціннасці ў параўнанні з нямецкай. У абеіх мовах сустракаліся такія адзінкі, як гасцінна(ы, ая, ае), госць, госця, запрашаць (запрасіць), запрашэнне. Для беларусскай мовы спецыфічнымі адзінкамі былі ветлівы (ая, ае), гасціннасць.
1. Апресян, Ю.Д. Образ человека по данным языка: попытка системного описания //Вопросы языкознания. 1995. № 1. С. 37 . 67.
2. Басава, Г. Лінгвакраязнаўчы падыход у прэзентацыі беларускай фразеалогіі замежным студэнтам / Г. Басава // Роднае слова. – 2000. – № 5. – С. 19–21.
3. Вежбицкая, А. Семантические универсалии и описание языков / Пер. с англ. – М.: Русские словари, 1999. – 232 с.
4. Верещагин, С.М. Язык и культура. Лингвострановедение в преподавании русского языкана иностранном. / С.М. Верещагин, В.Г.Костомаров. 3-е изд, перераб. и доп. – М.: “Русский язык”, 1983. – 269 с.
5. Воробьёв, В.В., Василюк И.П. Лингвокультурологическая компетенция как языковая картина мира. // Когнитивная лингвистика конца ХХ века: Мат-лы междунар. науч.конф., Минск, 7 . 9 окт. 1997 г.: В 3 ч. / Минск. гос. лингв. ун-т. Мн., 1997. Ч. 1. С. 17 .22.
6. Говард, М. Сучасная культурная антрапалогiя / Пер. з англ. I. Карпiкава, М. Раманоўскага, А. Шыманскага; Пад рэд. П. Церашковiча. М., 1995.
7. Корнилов, О.А. Языковые картины мира как производные национальных менталитетов. [Символ] М., 1999. [Символ] 342 с.
8. Ляшевская, О. Н. Шаров, С. А. Частотный словарь современного русского языка (на материалах Национального корпуса русского языка). М.: Азбуковник, 2009.
9. Лю Бо. Стереотипные представления о женщине в русской языковой картине мира на фоне китайской (на материале фразеологизмов, пословиц и поговорок) / Лю Бо. // Мир русского слова. – 2009. –№4. – С. 15-19.
10. Мартынаў, В.У. Мова і культура: Некаторыя разважанні / В.У. Мартынаў // Беларуская лінгвістыка. – 1989. – Вып. 36. – С. 11–17.
Манастэрска, Э. “Дуб” в языковой картине мира (на материале польских пословиц, сказок и загадок) // Актуальные проблемы исследования языка и речи. Ч. 2. - Мн., 2001. – С. 160-163.
11. Маслова, В.А. Введение в лингвокультурологию: Учебное пособие. М., 1997.
12. Мокиенко, В.М. Образы русской речи: Ист.-этимолог. и этнолингвист. Очерки фразеологии. Л., 1986.
13. Мокиенко, В.М. Современная паремиология (лингвистические аспекты) / В.М. Мокиенко // Мир русского слова. – 2010. – №3. – С. 6-20.
14. Подюков, И.А. Культурно-семиотические аспекты народной фразеологии: Дис. д-ра филологич. наук: 10.02.01. Пермь, 1996.
15. Мечковская, Н.Б. Социальная лингвистика: Пособие для студентов гуманитарных вузов и учащихся лицеев / Н.Б. Мечковская. – 2-е изд., испр. – М., 1996.
16. Мечковская, Н. Б. Два взгляда на правду и ложь, или о различиях между языковой картиной мира и обыденным сознанием/ Н. Б.Мечковская, под. ред. Н. Д. Арутюновой. – Логический анализ языка: Между ложью и фантазией. – М, 2008. – С. 456-470.
17. Ожегов, С.И., Шведова Н.Ю. Толковый словарь русского языка: 80 000 слов и фразеологических выражений / Российская академия наук. Институт русского языка им. В.В. Виноградова. [Символ] 4-е изд., дополненное. [Символ] М.: Азбуковник, 1997. [Символ] 944 с.
18. Русская языковая картина мира и системная лексикография / В. Ю. Апресян, [и др.]; Отв. ред Ю. Д. Апресян. — М.: Языки славянских культур, 2006.— 912 с.
19. Садоўская, А.Л. Беларуская этналінгвістыка ў кантэксце славістыкі /А.Л. Садоўская // Працы кафедры сучаснай беларускай мовы.– Мн., 2004.– Вып. 3. – С. 94-102.
20. Садоўская, А.Л. Нацыянальна-культурная спецыфіка фразеалагізмаў /А.Л. Садоўская // Працы кафедры сучаснай беларускай мовы.– Мн., 2005. – Вып. 4. – С. 90-103.
21. Садоўская, А.Л. Чалавек у люстэрку фразеалогii з кампанентам-арнiтонiмам // Працы кафедры сучаснай беларускай мовы. Вып.1. Мн.,2002. С.163-169.
22. Садоўская, А.Л. Птушка ў фразеалогii i народнай культуры беларусаў // Роднае слова.2002. № 12. С. 70- 72.
23. Садоўская, А.Л. Этналінгвістычны аспект у фразеалогіі / А.Л. Садоўская // Працы кафедры сучаснай беларускай мовы. – Мн., 2003. – Вып. 2. – С. 121-128.
24. Садоўская, А. Л. Паняцце моўнай карціны свету ў сучаснай лінгвістыцы і яе роля ў плане вывучэння нацыянальна-культурнай спецыфікі моўных адзінак // Працы кафедры сучаснай беларускай мовы. Вып. 6 / Пад рэд. А. Я. Міхневіча. Мн., 2007. С.171-179.
25. Степанов, Ю. С. Концепты: Тонкая пленка цивилизации. / Ю. С. Степанов. — М: Summa, 1997. — 190 с.
26. Салеев, В.А. Язык в национальной культуре / В. А. Салеев.– Минск, 1992.
27. Тихонов, А. Энциклопедических словарь-справочник лингвистических терминов и понятий в 2 т. / А. Тихонов. — М: Русский язык. Флинта-наука, 2008. — Т. 2. — 343 с.
28. Тер-Минасова, С.Г. Язык и межкультурная коммуникация: Учебное пособие. – М.: МГУ им. М.В. Ломоносова, 2000. – 263 с.
29. Тихонов, А. Энциклопедических словарь-справочник лингвистических терминов и понятий в 2 т. / А. Тихонов. — М: Русский язык. Флинта-наука, 2008. — Т. 2. — 343 с.
30. Шарая, О. Н. Лексема куст в контексте повседневности // Национально-культурный компонент в тексте и языке. Ч.2. – Мн., 1999. – С. 84-86.
31. Янкоўскі, Ф. Беларускія прыказкі, прымаўкі, фразеалагізмы/ Склаў Ф.Янкоўскі; Рэд.М.Суднік. – Мн.: Выд-ва АН БССР, 1962. – 556 с.
32. Стернин, И. А. Методика исследования структуры концепта //Методологические проблемы современной лингвистики. Воронеж: Издательство Воронежского Государственного Университета, 2001. - 182 с.
33. Слышкин, Г. Г. От текста к символу: лингвокультурные концепты прецедентных текстов в сознании «дискурсе» / Г.Г. Слышкин. - М.: Издательство Азбуковник, 2000. - 240 с.
34. Алефиренко, Н.Ф. Спорные проблемы семантики / Н.Ф. Алефиренко. - М.: Гнозис, 2005. - 326 с.
35. Карасик, В.И. Языковая личность: аспекты лингвистики и лингводидактики / В.И. Карасик. - Волгоград, 1999. – 208 с.
36. Стернин, И. А. Попова. З.Д. Некоторые проблемы выявления национальной специфики языка / И.А. Стернин, З.Д. Попова. - Воронеж: Издательство Воронежского государственного университета, 2002. - 144 с.
37. Маслова, В. А. Лингвокультурология: Учебное пособие для студентов высших учебных заведений / В.А. Маслова. — Москва, 2002. - 203 с.
38. Воркачев, С. Г. Концепт счастья в английском языке //Проблемы концептологии. - М., 2002 . – 138 с.
39. Аскольдов, С. А. Концепт и слово // Русская словесность. Антология. – М.: Academia, 1997. – 350с.
40. Болотнова, Н. С. О методике изучения ассоциативного слоя художественного концепта в тексте / Н.С. Болотнова. - Вестник ТГПУ. - 2007, Вып.2.
